Z apteki na czarny rynek

Polskie media podają wiadomość, że polska młodzież truje się narkotykami uzyskiwanymi z leków, nabywanych bez recepty w aptekach. Co gorsza, takie narkotyki powodują ciężkie, prawdopodobnie nieuleczalne zatrucia. Jako remedium proponuje się wycofanie z aptek leków zawierających składnik, służący jako materiał wyjściowy dla domowej syntezy związków znajdujących się na liście substancji zakazanych, metamfetaminy lub metkatinonu. Związkiem tym jest pseudoefedryna, lek sympatomimetyczny, należący do klasy amfetamin i fenetylamin, używany jako lek udrażniający górne drogi oddechowe (decongestant) oraz jako lek przeciw senności. Jej działanie pobudzające jest znacznie słabsze od działania amfetaminy, ale można z niej stosunkowo prosto zsyntetyzować znacznie silniej działające stymulanty typu amfetaminy.

Oczywiście sytuacja nie jest dobra. Wprowadzanie na rynek (nawet czarny) bez kontroli silnych leków psychotropowych o dużym potencjale uzależniającym (wśród użytkowników metamfetaminy w nałóg wpaść może co dziewiąta osoba [Anthony, J. C, Warner, L. A., & Kessler, R. C. (1994). Comparative epidemiology of dependence on tobacco, alcohol, controlled substances, and inhalants: Basic findings from the national comorbidity survey. Experimental & Clinical Psychopharmacology, 2, 244-268.]) i silnych działaniach na układ krążenia, łączy się z poważnym niebezpieczeństwem dla zdrowia i życia nieroztropnie przyjmujących je osób, zwłaszcza że jedną z dróg podania jest bardzo niebezpieczna z powodów epidemiologicznych droga dożylna, a więc możliwości licznych infekcji, że wymienię tylko HIV i HCV.

Niestety proponowane w mediach środki zaradcze mogą przynieść niedobre skutki. Pseudoefedryna jest dobrym i skutecznym lekiem stosowanym w przeziębieniach. Zakaz jej sprzedaży spowoduje wielką absencję chorobową w okresach wiosenno-zimowych i pogorszy dramatycznie komfort życia wielu osób. Lek ten jest również nieocenioną pomocą dla alergików, chorujących na katar sienny. Czy całe społeczeństwo ma cierpieć z powodu niewielkiej liczby osób stosujących pseudoefedrynę w sposób niewłaściwy? Czy dlatego, że zdarzają się nieodpowiedzialni kierowcy (którzy pozostawiają na polskich drogach rocznie około 4 000 zabitych i około 50 000 rannych) należy zakazać używania samochodów? Czy z powodu nieodpowiedzialnych osobników cierpieć mają miliony przeziębionych każdego roku? Nie mówiąc o tym, że nieleczone przeziębienie może łatwo przekształcić się w ciężka infekcję?

Propozycja zakazu sprzedaży prostych leków przeciw przeziębieniu bez recepty nie wiele jest lepsza. Jeżeli z każdym przeziębieniem, które normalnie zwalczamy łykając tabletki czy syropy (często za poradą farmaceuty) trzeba będzie iść do przychodni, nasz system opieki zdrowotnej się zawali. Nie mówiąc o tym, że w zatłoczonych korytarzach infekcje będą mogły łatwo się rozprzestrzeniać, również na pacjentów czekających w kolejce do lekarza rodzinnego z powodu choroby serca czy nerek. Dla nich przeziębienie może mieć znaczne poważniejsze konsekwencje.

I sprawa chyba najważniejsza. Media nie chcą wiedzieć, że nie produkowane substancje narkotyczne, ale sposób ich produkowania jest przyczyną najpoważniejszych powikłań związanych z przyjmowaniem nielegalnych, wyprodukowanych domowym sposobem substancji psychotropowych. A ta niewiedza bardzo utrudnia walkę z tragicznymi nieraz skutkami zatruć.

Analogicznie jak w Polsce metamfetamina czy metkatinon są produkowane ze znajdującej się w ogólnodostępnych preparatach psdeudoefedryny. Co więcej, przy silniejszych restrykcjach u naszych sąsiadów, Czechów, materiał do produkcji jest “importowany” z Polski. Ale za naszą południową granicą nie obserwuje się parkinsonopodobnych powikłań, stanowiących najgorsze zagrożenie.

Nasza polska droga ekstrakcji pseudoefedryny i syntezowania z niej metkatinonu opiera się na reakcji utleniania przy pomocy nadmanganianu potasu, silnego środka dezynfekującego. W internecie można znaleźć wiele przepisów syntezy metkatinonu z użyciem nadmanganianu. Niestety, nadmanganian jest solą manganu, metalu w niewielkich ilościach koniecznego dla życia, ale w nadmiarze bardzo toksycznego, zwłaszcza dla tkanki nerwowej. Uważa się, że zatrucia manganem mogą sprzyjać rozwojowi demencji, schizofrenii i choroby Parkinsona.

Stosowanie naszych narkotyków domowej produkcji powoduje bardzo poważne zatrucia. Próbki biologiczne  pobrane w Warszawie od naszych użytkowników wykazujących objawy parkinsonizmu i przebadane w Niemczech zadziwiły tamtejszych badaczy, którzy takich stężeń w materiale ludzkich dotąd nie napotkali.

Sprawę tę bardzo niedawno (31 VIII – 1 IX) dyskutowano na polsko-czesko-słowackiej konferencji na temat uzależnień w Głuchołazach. Zwracający uwagę na problem manganu wybitny polski specjalista, dr Sławomir Habrat, zauważył, że podobnych objawów nie spotyka się w Czechach i na Słowacji, ponieważ podziemna technologia przeróbki psudoefedryny w tych krajach nie wykorzystuje nadmanganianu jako czynnika utleniającego i otrzymywane produkty, aczkolwiek dla zdrowia w nadmiarach zdecydowanie niekorzystne, nie są jednak potężnymi truciznami.

Przypadki ciężkich zatruć domieszkami do produkowanych domowymi środkami narkotyków znane były od dawna. Najdramatyczniejsze zdarzenie opisał Irvin Kopin w 1979 roku, kiedy dwóch młodych zdrowych ludzi po podaniu sobie dożylnie meperydyny (tzw. ulicznej heroiny) w przeciągu kilku dni zmarło na galopujący parkinsonizm, jak się okazuje wywołany zanieczyszczeniem narkotyku powstałą w trakcie syntezy metylofenylopiperydyną (artykuł o tej niezwykle interesującej, odkrytej w ten sposób truciźnie: I. J. Kopin, MPTP: an industrial chemical and contaminant of illicit narcotics stimulates a new era in research on Parkinson’s disease. Environ Health Perspect. 1987 November; 75: 45–51, jest dostępny w bazie Medline).

Jakby smutnym świadectwem naszej mentalności był fakt, że kiedy dr Habrat zastanawiał się, czy w Polsce nie należałoby w internecie na szeroką skalę propagować czeskiej metody syntezy, prowadzącej do bezpieczniejszego produktu, część uczestników konferencji zareagowała na to śmiechem. A przecież redukcja szkód jest pierwszym krokiem na drodze walki z uzależnieniami.

Wydaje się, jak o tym rozmawialiśmy z redaktorem Janiszewskim w TOK FM w „Niszy” 8 IX (cała audycja do pobrania tutaj), agresja występująca powszechnie w naszym społeczeństwie powoduje, że ze względów ideologicznych nie chcemy pomagać ofiarom nałogu (nawet, jeżeli są ofiarami własnej głupoty), ale surowo karać, a w panicznym lęku przed narkotykami (które jednak mogą być oswajane, tak jak to w naszej kulturze dzieje się z alkoholem) gotowi są stosować środki nie tylko mało skuteczne, ale także pociągające za sobą wielkie straty ekonomiczne, zdrowotne i społeczne.

~ - autor: vetulani w dniu 9 września, 2011.